Van normdenken naar risicodenken: een andere kijk op (brand)veiligheid

Raphaël Gallis, lid van de adviesraad van BHV.NL, is zelfstandig veiligheidskundig adviseur, gespecialiseerd in organisatorische aspecten van brandveiligheid en eigenaar van Stata Mater Advies. Raphaël Gallis is een groot voorstander van het risicodenken. In dit artikel legt hij uit waarom.
 
Elk bedrijf in Nederland moet volgens de Arbowet adequaat kunnen reageren op calamiteiten en noodsituaties. Traditioneel wordt uitgegaan van bouwkundige en installatietechnische maatregelen en een BHV voor de ‘restrisico’s’. De scope van de wetgever is: het in veiligheid brengen van personen. Veel bedrijven nemen deze scope over. Maar bovenop de wettelijke verplichtingen (het in veiligheid brengen van personen) is het wellicht goed vanuit bedrijfseconomisch perspectief te kijken naar de risico’s voor de bedrijfsvoering: wat is er nodig om de schade (aan mensen, machinepark, gebouwen, voorraden etc.) zo veel mogelijk te voorkomen, en als er toch iets gebeurt deze schade te beperken en ervoor te zorgen dat je zo snel mogelijk weer up and running bent?

Van normdenken naar risicodenken: een andere kijk op (brand)veiligheid

Die omslag vraagt om een andere manier van denken: van normdenken (wat zegt de wet en hoe voldoe ik daaraan?) naar risicodenken (wat is mijn ambitieniveau en wat betekent dat voor mijn organisatie?) Hierbij zijn drie zaken essentieel:
 

1. Stel het ambitieniveau vast

De directie zal het ambitieniveau moeten vaststellen. Want dat bepaalt welke maatregelen je moet nemen, en de investeringen die daaraan verbonden zijn. Als je ambitie is dat je ‘24/7 optimale zorg verleent aan alle bewoners’, betekent dat o.a. dat de personeelsbezetting in de nacht niet minimaal kan zijn, de utiliteitsvoorzieningen nooit mogen uitvallen en dat het zwaartepunt moet liggen op brandpreventie en niet op blussen. Het is een prachtige ambitie, maar realiseer je wel wat ervoor nodig is om hem te bereiken. En realiseer je ook dat je je ambitie niet kunt communiceren als je hem niet kunt waarmaken. Niets zo kwalijk als beloftes die niet nagekomen kunnen worden, zeker als het over veiligheid gaat.
 

2. Bepaal het maximaal aanvaardbare verlies

Een zorgcentrum met niet-zelfredzame bewoners heeft op basis van de risicoanalyse een nieuw, realistisch ambitieniveau geformuleerd: ‘Bij een brand mag er maximaal één cliëntenkamer verloren gaan (en dus is daarmee het maximaal aanvaardbare verlies twee bewoners)’¹. Dit klinkt hard, maar het is – helaas – wel reëel. En te rechtvaardigen: een flash over vindt tegenwoordig in drie tot vijf minuten plaats, dus als de interne hulpverleners arriveren, is er in die kamer al zo veel (giftige) rook ontstaan dat de kans op overleven minimaal is. Als zij een deur openen, komt de gang vol te staan met rook, waardoor het in veiligheid brengen van de andere cliënten in gevaar kan komen. 

Dat de directie een maximaal aanvaardbaar verlies heeft bepaald, wil natuurlijk niet zeggen dat ze geen maatregelen meer neemt om de risico’s zo klein mogelijk te houden. Integendeel: om het risico op brand te reduceren heeft de instelling aanvullende maatregelen doorgevoerd: zo hebben ze het meubilair dat de cliënten hebben meegenomen geïmpregneerd, watermist en totale detectie aangelegd en alle oude tv’s vervangen door lcd-schermen.
 

3. Voer een risicoanalyse uit

Heb je je ambitieniveau bepaald, dan is het belangrijk het proces van risicoanalyse goed te doorlopen. Het kan zijn dat er in jouw organisatie al ooit een risicoanalyse is uitgevoerd, bijvoorbeeld voor een RI&E. Gebruik die dan als uitgangspunt. Maar beperk je niet tot wat in de Arbowet staat, namelijk ‘het verlenen van levensreddende eerste hulp en het in veiligheid brengen van personen’. Denk breder: stel niet alleen vast dát er brand kan ontstaan, maar ook hoe groot die kan en maximaal mag worden, en wat daarvan de gevolgen kunnen zijn. Leg niet alleen vast welke gevolgen stroomuitval heeft maar ook na hoeveel tijd je er echt last van krijgt en hoe erg dat dan is: welke bedrijfsprocessen vallen uit en hoe essentieel zijn die voor de continuïteit van de bedrijfsvoering?
 
Nog wat voorbeelden: de maatwerkapparatuur die jullie gebruiken in het laboratorium is verzekerd tegen brand. Maar heb je er ook over nagedacht dat het maanden kan duren voor die apparatuur vervangen is? Al die tijd liggen de onderzoeken stil. Kun je je dat veroorloven? Heeft de subsidiegever daar na een half jaar nog begrip voor?
In een fabriek is een productiestraat onbruikbaar geworden door wateroverlast. Je bent goed verzekerd, dus het geld krijg je terug. Maar hoe lang moet en kun je daarop wachten? Want als het te lang duurt, gaan je klanten naar de concurrent. En zie ze dan nog maar eens terug te krijgen. Heb je ook deze risico’s meegenomen?
 
Dit soort risicoanalyses leiden uiteindelijk tot maatgevende scenario’s. En die leiden weer tot een optimale mix van bouwkundige, installatietechnische en organisatorische maatregelen waaronder een optimale BNO (bedrijfsnoodorganisatie) en BHV (bedrijfshulpverlening).

Zo maak jij de stap van normdenken naar risicodenken

  • Heb jij een veiligheidsambitie geformuleerd?
  • Weet je echt zeker dat je die kunt waarmaken?
  • Heb je een risicoanalyse gemaakt?
  • Weet je welke maatregelen je moet nemen om die ambitie te verwezenlijken? Qua bezetting? Qua bouwkundige, installatietechnische en organisatorische maatregelen? En dus qua kosten?
  • Wegen die op tegen de risico’s die je loopt?

Meer weten?

Het zijn lastige vragen, zeker als het om mensenlevens kan gaan, maar wel vragen waar je als directie een antwoord op moet hebben. Wij kunnen je hierbij helpen. Bij BHV.NL kun je terecht voor deskundig advies conform de NEN8112-norm. We helpen je graag bij het opstellen van bijvoorbeeld een Risico-Inventarisatie & Evaluatie, een bedrijfsnoodplan en/of ontruimingsplan.

Lees meer

  • De Prestatiemeter: meet de effectiviteit en ontwikkeling van jouw bedrijfsnoodorganisatie
    De Prestatiemeter: meet de effectiviteit en ontwikkeling van jouw bedrijfsnoodorganisatie
    Jij wil de bedrijfsveiligheid in jouw organisatie verbeteren. Dat is natuurlijk de belangrijkste reden om onze trainingen te volgen. Maar, vindt deze verbetering ook plaats? Is de bedrijfsveiligheid écht verbeterd en waardoor komt dat? En hoeveel is deze dan verbeterd? Wij kunnen ons voorstellen dat je behoefte hebt aan meer inzicht in de effectiviteit van jullie bedrijfsnoodorganisatie (BNO). Zodat je zeker weet dat je met de juiste dingen bezig bent en dat alle inzet het gewenste effect heeft. Speciaal hiervoor heeft BHV.NL de prestatiemeter ontwikkeld. Zo passen we ons programma nóg beter op jouw organisatie aan.
  • De voordelen van eigen veiligheidstrainers in jouw organisatie
    De voordelen van eigen veiligheidstrainers in jouw organisatie
    Wist jij dat je collega’s in jouw organisatie kunt laten opleiden tot trainer? Namelijk op het gebied van BHV, EHBO en ongewenst gedrag. Of misschien wil je zelf wel als BHV’er, ploegleider of coördinator trainer worden. Waar je ook voor kiest: het opleiden van eigen trainers in je organisatie biedt meerdere voordelen. Op het gebied van financiën, tijd, goed werkgeverschap én veiligheid. Benieuwd hoe dat zit? In dit artikel lees je er alles over.
  • Een ode aan alle BHV'ers
    Valentijnsgedicht
  • De rol van de Nederlandse Arbeidsinspectie
    De Nederlandse Arbeidsinspectie maakt werken veiliger, gezonder en eerlijker
    De Nederlandse Arbeidsinspectie wil maar één ding: eerlijk, gezond en veilig werk, en bestaanszekerheid voor iedereen. Een stabiele inkomstenbron hebben en jezelf goed voelen dus. Deze organisatie is niet voor niets onderdeel van het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid. Maar hoe pakt de Nederlandse Arbeidsinspectie deze missie aan en wat is hun rol precies? En wat moet jij als werkgever of organisatie écht weten? Dat lees je hier. 
  • KEN ÉN TRAIN DE 5 FASES VAN BHV TIJDENS EEN CALAMITEIT
    Ken en train de 5 fasen van BHV tijdens een calamiteit
    Ben jij verantwoordelijk voor de veiligheid binnen jouw organisatie of inzetbaar als BHV’er? Dan is het van belang dat je de vijf fases kent van een inzet van bedrijfshulpverlening. Voor de eerste drie fases is meestal genoeg aandacht, alleen de laatste twee worden nog weleens vergeten. Zonde! Want dat zijn precies de onderdelen waarmee jij goed voor BHV’ers en medewerkers zorgt. De oplossing? Trainen.
  • Brand kun je niet voorkomen. Dit kunnen we samen wél doen!
    Brand kun je niet voorkomen. Dit kunnen we samen wél doen!
    Voorkomen is beter dan genezen, luidt een in hulpverlenerskringen veelgebruikt spreekwoord. In het geval van brand is dat ook zo, maar helaas gaat die vlieger niet op. Een brand kun je namelijk niet voorkomen. Zoals de onzinkbaar geachte Titanic zonk, kan het veiligste gebouw ter wereld in vlammen opgaan. Daarom richten we ons bij BHV.nl op het zo klein mogelijk maken van de gevolgen van een brand.  Samen zorgen we voor veiligheid!
  • Vijf tips om jouw BHV'ers extra te waarderen
    Vijf tips om jouw BHV'ers extra te waarderen
    Een keer per jaar is het tijd om je BHV’ers eens extra in het zonnetje te zetten. En dit is niet helemaal onlogisch, aangezien alle BHV’ers er mede voor zorgen dat de veiligheid in de organisatie gewaarborgd blijft. De enige vraag die nu overblijft is: hoe zorg je ervoor dat je ze de waardering geeft die ze verdienen? In dit artikel delen wij een aantal tips om vóór en tijdens de Dag van de BHV jouw BHV’ers extra te bedanken.
  • Hoe overtuig je het MT van het belang van veiligheid op de werkvloer?
    Hoe overtuig je het MT van het belang van veiligheid op de werkvloer?
    Je kunt het echt overal lezen: een cultuur waarin veiligheid centraal staat, begint met het commitment van het (top)management. Maar wat als dat management niet zo betrokken is?
  • Het belang van een goede veiligheidscultuur binnen jouw organisatie
    Het belang van een goede veiligheidscultuur binnen jouw organisatie
    Dat veiligheid op de werkvloer belangrijk is, daar zijn we het met z’n allen wel over eens. Maar hoe zorg je er nou voor dat de veiligheid binnen de organisatie geborgd is? De veiligheidscultuur binnen jouw organisatie is allesbepalend voor of er veilig wordt gewerkt. 

info@bhv.nl

024 373 09 77
Bel ons terug
.
Fijn dat je onze website bezoekt. Als je op ‘OK’ klikt, ga je akkoord met het feit dat wij cookies gebruiken. Wil je weten waarom? Lees onze cookie- en privacyverklaring.
Cookies uitschakelen