Van normdenken naar risicodenken: een andere kijk op (brand)veiligheid

Raphaël Gallis, lid van de adviesraad van BHV.NL, is zelfstandig veiligheidskundig adviseur, gespecialiseerd in organisatorische aspecten van brandveiligheid en eigenaar van Stata Mater Advies. Raphaël Gallis is een groot voorstander van het risicodenken. In dit artikel legt hij uit waarom.
 
Elk bedrijf in Nederland moet volgens de Arbowet adequaat kunnen reageren op calamiteiten en noodsituaties. Traditioneel wordt uitgegaan van bouwkundige en installatietechnische maatregelen en een BHV voor de ‘restrisico’s’. De scope van de wetgever is: het in veiligheid brengen van personen. Veel bedrijven nemen deze scope over. Maar bovenop de wettelijke verplichtingen (het in veiligheid brengen van personen) is het wellicht goed vanuit bedrijfseconomisch perspectief te kijken naar de risico’s voor de bedrijfsvoering: wat is er nodig om de schade (aan mensen, machinepark, gebouwen, voorraden etc.) zo veel mogelijk te voorkomen, en als er toch iets gebeurt deze schade te beperken en ervoor te zorgen dat je zo snel mogelijk weer up and running bent?

Van normdenken naar risicodenken: een andere kijk op (brand)veiligheid

Die omslag vraagt om een andere manier van denken: van normdenken (wat zegt de wet en hoe voldoe ik daaraan?) naar risicodenken (wat is mijn ambitieniveau en wat betekent dat voor mijn organisatie?) Hierbij zijn drie zaken essentieel:
 

1. Stel het ambitieniveau vast

De directie zal het ambitieniveau moeten vaststellen. Want dat bepaalt welke maatregelen je moet nemen, en de investeringen die daaraan verbonden zijn. Als je ambitie is dat je ‘24/7 optimale zorg verleent aan alle bewoners’, betekent dat o.a. dat de personeelsbezetting in de nacht niet minimaal kan zijn, de utiliteitsvoorzieningen nooit mogen uitvallen en dat het zwaartepunt moet liggen op brandpreventie en niet op blussen. Het is een prachtige ambitie, maar realiseer je wel wat ervoor nodig is om hem te bereiken. En realiseer je ook dat je je ambitie niet kunt communiceren als je hem niet kunt waarmaken. Niets zo kwalijk als beloftes die niet nagekomen kunnen worden, zeker als het over veiligheid gaat.
 

2. Bepaal het maximaal aanvaardbare verlies

Een zorgcentrum met niet-zelfredzame bewoners heeft op basis van de risicoanalyse een nieuw, realistisch ambitieniveau geformuleerd: ‘Bij een brand mag er maximaal één cliëntenkamer verloren gaan (en dus is daarmee het maximaal aanvaardbare verlies twee bewoners)’¹. Dit klinkt hard, maar het is – helaas – wel reëel. En te rechtvaardigen: een flash over vindt tegenwoordig in drie tot vijf minuten plaats, dus als de interne hulpverleners arriveren, is er in die kamer al zo veel (giftige) rook ontstaan dat de kans op overleven minimaal is. Als zij een deur openen, komt de gang vol te staan met rook, waardoor het in veiligheid brengen van de andere cliënten in gevaar kan komen. 

Dat de directie een maximaal aanvaardbaar verlies heeft bepaald, wil natuurlijk niet zeggen dat ze geen maatregelen meer neemt om de risico’s zo klein mogelijk te houden. Integendeel: om het risico op brand te reduceren heeft de instelling aanvullende maatregelen doorgevoerd: zo hebben ze het meubilair dat de cliënten hebben meegenomen geïmpregneerd, watermist en totale detectie aangelegd en alle oude tv’s vervangen door lcd-schermen.
 

3. Voer een risicoanalyse uit

Heb je je ambitieniveau bepaald, dan is het belangrijk het proces van risicoanalyse goed te doorlopen. Het kan zijn dat er in jouw organisatie al ooit een risicoanalyse is uitgevoerd, bijvoorbeeld voor een RI&E. Gebruik die dan als uitgangspunt. Maar beperk je niet tot wat in de Arbowet staat, namelijk ‘het verlenen van levensreddende eerste hulp en het in veiligheid brengen van personen’. Denk breder: stel niet alleen vast dát er brand kan ontstaan, maar ook hoe groot die kan en maximaal mag worden, en wat daarvan de gevolgen kunnen zijn. Leg niet alleen vast welke gevolgen stroomuitval heeft maar ook na hoeveel tijd je er echt last van krijgt en hoe erg dat dan is: welke bedrijfsprocessen vallen uit en hoe essentieel zijn die voor de continuïteit van de bedrijfsvoering?
 
Nog wat voorbeelden: de maatwerkapparatuur die jullie gebruiken in het laboratorium is verzekerd tegen brand. Maar heb je er ook over nagedacht dat het maanden kan duren voor die apparatuur vervangen is? Al die tijd liggen de onderzoeken stil. Kun je je dat veroorloven? Heeft de subsidiegever daar na een half jaar nog begrip voor?
In een fabriek is een productiestraat onbruikbaar geworden door wateroverlast. Je bent goed verzekerd, dus het geld krijg je terug. Maar hoe lang moet en kun je daarop wachten? Want als het te lang duurt, gaan je klanten naar de concurrent. En zie ze dan nog maar eens terug te krijgen. Heb je ook deze risico’s meegenomen?
 
Dit soort risicoanalyses leiden uiteindelijk tot maatgevende scenario’s. En die leiden weer tot een optimale mix van bouwkundige, installatietechnische en organisatorische maatregelen waaronder een optimale BNO (bedrijfsnoodorganisatie) en BHV (bedrijfshulpverlening).

Zo maak jij de stap van normdenken naar risicodenken

  • Heb jij een veiligheidsambitie geformuleerd?
  • Weet je echt zeker dat je die kunt waarmaken?
  • Heb je een risicoanalyse gemaakt?
  • Weet je welke maatregelen je moet nemen om die ambitie te verwezenlijken? Qua bezetting? Qua bouwkundige, installatietechnische en organisatorische maatregelen? En dus qua kosten?
  • Wegen die op tegen de risico’s die je loopt?

Meer weten?

Het zijn lastige vragen, zeker als het om mensenlevens kan gaan, maar wel vragen waar je als directie een antwoord op moet hebben. Wij kunnen je hierbij helpen. Bij BHV.NL kun je terecht voor deskundig advies conform de NEN8112-norm. We helpen je graag bij het opstellen van bijvoorbeeld een Risico-Inventarisatie & Evaluatie, een bedrijfsnoodplan en/of ontruimingsplan.

Lees meer

  • Een efficiënt en goed georganiseerd BHV-team? Oefen samen!
    Een efficiënt en goed georganiseerd BHV-team? Oefen samen!
    Een goed georganiseerde bedrijfsnoodorganisatie is onmisbaar bij het waarborgen van de veiligheid binnen een bedrijf. Ben jij als BHV’er, ploegleider, coördinator of hoofd BHV verantwoordelijk voor een veilige werkvloer? Dan weet je hoe belangrijk het is dat in noodsituaties BHV’ers blindelings op elkaar kunnen vertrouwen en het team als een geoliede machine functioneert. Hoe je dat voor elkaar krijgt? Door samen te oefenen.  
  • Veiligheid in het voortgezet onderwijs: De prioriteiten
    Veiligheid in het voortgezet onderwijs: De prioriteiten
    Het voortgezet onderwijs is een belangrijke fase in het leven van jongeren, waarin ze niet alleen academische vaardigheden ontwikkelen, maar ook hun identiteit vormgeven en sociale interacties aangaan. In hoeverre heb jij nagedacht over de verschillende aspecten van veiligheid op een middelbare school? Organiseer veiligheidstrainingen en zorg ervoor dat leerlingen en personeel vertrouwd raken met de noodprocedures. In dit artikel lichten we verschillenden vormen van veiligheid op school toe, om je te helpen ervoor te zorgen dat jouw school veilig is en blijft.
  • Waarom ontruimingsoefeningen nodig zijn in woonzorglocaties
    Waarom ontruimingsoefeningen belangrijk zijn in woonzorgcentra
    Woonzorglocaties bieden een thuisbasis aan verschillende doelgroepen, waar zorg en ondersteuning centraal staan. Met liefdevolle aandacht zorgen de medewerkers voor ouderen met verschillende zorgbehoeften, mensen met psychische aandoeningen, en hen die in de laatste fase van hun leven palliatieve zorg nodig hebben. Wat doe je als er brand uitbreekt in je woonzorglocatie? 112 bellen natuurlijk en de bewoners in veiligheid brengen. Maar hoe doe je dat snel en effectief? Bereid je organisatie goed voor op zo’n situatie en oefen een ontruiming regelmatig.
  • Een blik op bedrijfsveiligheid in de toekomst
    Een blik op bedrijfsveiligheid in de toekomst
    Wil je in de dynamische en complexe wereld van werk proactief kunnen reageren op veranderingen op het gebied van veiligheid? Ervoor zorgen dat jouw organisatie blijft voldoen aan de verplichtingen en dat het plan van aanpak up-to-date is? Dan is het belangrijk om te weten wat de toekomst brengt. In dit artikel zetten we mogelijke toekomstige ontwikkelingen die invloed kunnen hebben op de veiligheid op een rij.
  • Veiligheid blijvend op de agenda: in vijf stappen op weg naar jullie veiligheidsambitie
    Veiligheid blijvend op de agenda: in vijf stappen op weg naar jullie veiligheidsambitie
    Wil je ook een stap verderzetten en met een gedegen plan veiligheid nog meer op de kaart zetten in jouw organisatie? In dit artikel leggen we uit hoe je in vijf stappen aan de slag gaat met het behalen van jullie veiligheidsambities.
  • Een veilige onboarding: aandacht voor veiligheid op de werkvloer
    8 tips voor een veilige onboarding: aandacht voor veiligheid op de werkvloer
    Veel mensen vinden het spannend, die eerste werkdag bij een nieuwe werkgever. Om ervoor te zorgen dat nieuwe collega’s zich snel thuis voelen, de organisatie leren kennen en hun werk goed kunnen uitvoeren, organiseren steeds meer bedrijven een ‘onboarding’. Eén belangrijk onderwerp wordt tijdens deze dag echter vaak vergeten: veiligheid. Zowel fysiek als mentaal. Zorgen voor goede voorlichting is niet alleen verplicht, maar ook essentieel om een veilige en gezonde werkvloer te waarborgen. Breng veilig werken dus vanaf dag 1 onder de aandacht! 
  • 5 trends die impact hebben op de veiligheid in jouw organisatie
    5 trends die impact hebben op de veiligheid in jouw organisatie
    Hoe vaak check jij de staat van veiligheid in jouw organisatie? Misschien denk je dat je dit maar één keer goed hoeft te regelen, maar niets is minder waar. Er zijn namelijk altijd ontwikkelingen die invloed hebben op veilig werken. Welke? We bespreken hier de belangrijkste van dit moment.
  • Vergis je niet: dit is de financiële impact van een bedrijfsongeval
    Vergis je niet: dit is de financiële impact van een bedrijfsongeval
    Het is dé nachtmerrie van iedere werkgever: een bedrijfsongeval. Wellicht een cliché, maar een ongeluk zit in een klein hoekje. Elke onderneming gaat gepaard met veiligheidsrisico’s. In sommige sectoren zijn de risico’s groter dan gemiddeld, maar over het algemeen geldt dat overal waar mensen werken calamiteiten op de loer liggen. In dit artikel lees je meer over bedrijfsongevallen: hoe vaak komen ze voor? Wat zijn de financiële gevolgen? En wat kan je doen om het te voorkomen?
  • 6 redenen om géén BHV’er te worden – en waarom die niet kloppen
    6 redenen om géén BHV’er te worden – en waarom die niet kloppen
    Er bestaan nog misvattingen over het belang van bedrijfshulpverlening (BHV) en de rol van het BHV-team. In dit artikel zullen we zes veelvoorkomende redenen behandelen waarom sommige mensen besluiten om geen BHV'er te worden, en waarom deze redenen niet helemaal kloppen.

info@bhv.nl

024 373 09 77
Bel ons terug
.
Fijn dat je onze website bezoekt. Als je op ‘OK’ klikt, ga je akkoord met het feit dat wij cookies gebruiken. Wil je weten waarom? Lees onze cookie- en privacyverklaring.
Cookies uitschakelen